قالب سازی محصول پلاستیکی یکی از روش های تولید قطعات پلاستیکی است که در صنایع مختلف کاربرد دارد. در این روش، مواد پلاستیکی را در دمای بالا مذاب کرده و با فشار به داخل یک قالب مناسب تزریق می کنند.
قالب های پلاستیکی معمولا از آلومینیوم یا فولاد ساخته می شوند و طرح و شکل مورد نظر را روی سطح آن ها حک می کنند. بعد از این که مواد پلاستیکی در داخل قالب سرد شده و جامد می شود، قطعه پلاستیکی آماده است.
قالب سازی محصول پلاستیکی نیاز به دقت و تخصص بالایی دارد و از دستگاه های پیشرفته ای مانند CNC استفاده می شود. قالب سازی محصول پلاستیکی باعث صرفه جویی در هزینه ها، افزایش سرعت تولید، کاهش ضایعات و بهبود کیفیت محصولات پلاستیکی می شود.
نکات کلیدی
طراحی قالب پلاستیک یکی از مهمترین مراحل در تولید قطعات پلاستیکی است که نیاز به دانش و تجربهی فنی بالایی دارد. در این متن، به برخی از نکات کلیدی که باید در طراحی قالب پلاستیک رعایت شوند، اشاره میکنیم.
-
زاویهی خروج
زاویهای است که بین سطح قطعه و سطح جدایش قالب ایجاد میشود و باعث میشود که قطعه بعد از تزریق و سرد شدن، راحتتر از قالب خارج شود. این زاویه باید به گونهای باشد که هم قطعه را تغییر شکل ندهد و هم باعث نشود که قطعه در قالب گیر کند. مقدار این زاویه بستگی به نوع ماده، شکل و ابعاد قطعه دارد.
-
زوایای شعاعی
زوایای شعاعی یا رادیوسها، انحنای سطوح قطعه را نشان میدهند که باید با توجه به جریان پلاستیک در قالب، طراحی شوند. این زوایا باعث میشوند که پلاستیک به صورت یکنواخت در قالب پخش شود و خوردگی و تنش در سطوح قطعه کاهش یابد.
-
زوایای منفی
زوایای منفی یا undercuts، سطوح چال دار یا برآمدهای هستند که با سطح جدایش قالب همسطح نیستند و باعث مشکل در خروج قطعه از قالب میشوند. برای حل این مشکل، باید از اسلایدر، لیفتر، پین پران و چرخانده شونده استفاده کرد که هزینه و پیچیدگی قالب را افزایش میدهند.
-
قطعهي يكپارچه و توپر يا قطعهي شياردار و توخالي
در طراحي قالب پلاستيك، باید تصميم گرفت كه قطعه به صورت يكپارچه و توپر يا شياردار و توخالي باشد. قطعات يكپارچه و توپر داراي سادگي و استحكام بيشتري هستند، اما نياز به حجم بيشتري از پلاستيك دارند كه هزينه توليد را افزايش ميدهد. قطعات شياردار و توخالي داراي سبكي و كمهزينهتر بودن هستند، اما نياز به طراحي دقيقتر و پردازش بيشتري دارند كه ممكن است باعث افت كيفيت و مشكلات توليد شوند.
-
جای فرورفتگی روی قطعه
جای فرورفتگی یا sink marks، ناهمواریهایی هستند که در سطح قطعه به وجود میآیند و ناشی از تفاوت ضخامت دیوارههای قطعه هستند. این ناهمواریها ظاهر قطعه را تحت تاثیر قرار میدهند و باید با کنترل فشار، دما، زمان و ضخامت پلاستیک جلوگیری شوند.
-
نبشی یا پشتبند نگهدارنده/ پشتیبان
قسمتهایی هستند که در طرفین قطعه قرار میگیرند و باعث میشوند که قطعه در حالت صحیح در قالب نگه داشته شود. این قسمتها باید به گونهای طراحی شوند که باعث تغییر شکل یا خوردگی قطعه نشوند.
-
ردِ مرز قطعه گیری
ردِ مرز قطعه گیری یا parting line، خطی است که در سطح قطعه به وجود میآید و نشان دهندهی جای جدایش دو بخش قالب است. این خط باید به گونهای باشد که کمترین تاثیر را بر روی ظاهر و عملکرد قطعه داشته باشد.
-
محل قرارگیری پینهای پران
پینهای پران، اجزایی هستند که با فشار هوا یا فنر، قطعات را از قالب خارج میکنند. محل قرارگیری این پینها باید به گونهای باشد که باعث تغییر شکل، خوردگی یا نقص در سطح قطعات نشوند.
-
محل قرارگیری راهگاه و گیت و نحوه جریان یافتن پلاستیک در قالب
یکی از عوامل مهم در طراحی قالب تزریق پلاستیک، محل قرارگیری راهگاهها و گیتها است. راهگاهها کانالهایی هستند که پلاستیک مذاب را از محفظه تزریق به حفره قالب هدایت میکنند.
گیتها نقطهای هستند که پلاستیک از راهگاهها وارد حفره قالب میشود. انتخاب نوع و شکل گیتها و محل قرارگیری آنها بر روی قطعه، تاثیر بسزایی در کنترل جریان پلاستیک، کاهش استحکام مکانیکی، افزایش تنشهای باقیمانده، کاهش زمان خنک شدن و بهبود کیفیت ظاهری قطعات دارد.
کاربرد قالب بتن پلاستیکی در صنعت
قالب بتن پلاستیکی یک نوع قالب است که از مواد پلاستیکی ساخته شده و برای ریختن بتن در صنعت ساختمان استفاده میشود.
این نوع قالب دارای مزایایی نسبت به قالبهای فلزی یا چوبی است، مانند:
- سبکتر و قابل حملتر بودن
- داشتن عمر طولانیتر و مقاومت بالاتر در برابر خوردگی، ضربه و شکستگی
- امکان ایجاد اشکال و طرحهای متنوع و پیچیده با دقت بالا
- کاهش هزینههای نگهداری و بازیافت
قالب بتن پلاستیکی در صنعت دارای کاربردهای گوناگونی است، مانند:
- ساخت اجزای پیشساخته بتنی مانند دال، پله، پارکینگ، دیوار و …
- ساخت سازههای خاص و منحصر به فرد مانند پلهای هندسی، مجسمههای هنری، تونلها و …
- ساخت قطعات بتنی با خواص خاص مانند بتن تقویت شده با الیاف، بتن خود ترمیم شونده، بتن هوشمند و …
یک قالب صنعتی چگونه ساخته می شود؟
قالب صنعتی یک ابزار است که برای تولید قطعات یکنواخت از مواد مختلف مورد استفاده قرار می گیرد.
برای ساخت یک قالب صنعتی، ابتدا طراحی قطعه مورد نظر را با استفاده از نرم افزارهای مخصوص انجام می دهند. سپس، با توجه به خواص ماده ای که قطعه از آن ساخته می شود، جنس و شکل قالب را انتخاب می کنند. بعد از آن، با استفاده از دستگاه های برش، حکاکی، سوراخ کاری و سایر فرآیندهای مکانیکی، قالب را به شکل مطلوب در می آورند.
در نهایت، با اعمال فشار و حرارت بر روی ماده درون قالب، قطعه را شکل می دهند و از قالب خارج می کنند. این فرآیند را می توان برای تولید تعداد زیادی از قطعات با کیفیت بالا و هزینه پایین تکرار کرد.
طراحی قالب
برای ساخت قالب صنعتی چه لوازم و دستگاه هایی لازم است؟
برای ساخت قالب صنعتی، لوازم و دستگاه های مختلفی بسته به نوع و کاربرد قالب مورد نیاز است. برخی از این لوازم و دستگاه ها عبارتند از:
-
سنبه (Die)
یک قطعه فلزی است که شکل مورد نظر را روی سطح آن حک می کنند و با فشار دادن ماده اولیه روی آن، قطعه مورد نظر را تولید می کنند. سنبه ها برای ساخت قطعات
فلزی، پلاستیکی، لاستیکی و غیره به کار می روند.
-
سنبه برش (Cutting Die)
یک نوع سنبه است که با استفاده از تیغه های تیز، شکل مورد نظر را از یک ورق فلزی یا پلاستیکی برش می دهد.
-
دستگاه تراشکاری (Lathe)
یک دستگاه است که با چرخاندن یک قطعه فلزی یا پلاستیکی روی یک محور، شکل مورد نظر را روی آن ایجاد می کند. دستگاه تراشکاری برای ساخت قطعات دایره ای، استوانه ای، مخروطی و غیره به کار می رود.
-
دستگاه CNC (Computer Numerical Control)
یک دستگاه است که با استفاده از کامپیوتر، دستورات حرکت چندین ابزار برش، حفاری، تراشکاری و غیره را در چندین جهت مختلف اجرا می کند. دستگاه CNC برای ساخت قطعات پیچیده و دقیق به کار می رود.
-
کفشک(Mold)
یک قطعه توخالی است که شکل مورد نظر را درون آن حک می کنند و با ریختن یک ماده مذاب چون فلز، پلاستیک، شمع و غیره درون آن، قطعه مورد نظر را تولید می کنند. کفشک ها برای ساخت قطعات با شکل های خاص و منحصر به فرد به کار می روند.
-
مواد اولیه (Raw Material)
ماده اوليّة يكي از عوامل كليدي در ساخت قالب صنعتي است. بستگي به نوع قالب و كاربرد آن، مادّة اوليّة مناسب انتخاب ميشود. برخي از اين مواد عبارتند از فلزات، پلاستيكها، لاستيكها، شيشهها، سراميكها و غيره.
قالب پرس چگونه ساخته می شود؟
قالب پرس یک روش تولید انبوه است که در آن یک قطعه کار از یک ورق فلزی برش خورده و به شکل مورد نظر خم می شود.
برای ساختن یک قالب پرس، ابتدا طراحی قطعه کار را بر روی یک نرم افزار CAD انجام می دهند. سپس، با استفاده از یک دستگاه برش لیزری یا پلاسمایی، ورق فلزی را بر اساس طراحی برش می زنند. بعد از آن، قطعه کار را به یک دستگاه خمکار متصل می کنند که با استفاده از یک قالب خم، فلز را به شکل مطلوب خم می کند.
در نهایت، قطعه کار را با استفاده از یک دستگاه پولیش یا روکش، صاف و زیبا می کنند. این روش تولید مناسب برای ساختن قطعات فلزی با شکل های ساده و تکرار شونده است.